Hugh of St Victor's De quinque septenis (On the Five Sevens) and its Versification in Samuel Presbiter's De oratione dominica (On the Lord's Prayer)
Edited by Andrew DunningDe quinque septenis
210v
a
Quinque septena in sacra scriptura
frater inueni. quę uolo si possum sicut
postulas prius singillatim enumerando ab-
5 inuicem distinguere. Postea uͦero quam inter se
habeant conuenientiam eadem ꝑper singula sibi
conferendo demonstrare. Primo loco ponunt᷑ur
.7. vitia⸝.vii. uitia .id est. prima suꝑperbia. Secunda inuidia. Tercia
ira. Quarta tristicia. Quinta auaricia. Sexta gula.
10 Septima luxuria. ¶Contra hec secundo loco consti-
tuuntur .7. petitiones.vii. peticiones quę in dominica orati-
one continentur. Prima qua dicitur deo. Sancti-
ficetur nomen tuum. Secunda qua dicitur. Adue-
niat regnum tuum. Tertia qua dicitur. Fiat uo-
15 luntas tua s.icut in. c.elo ⁊et. in. terra. Quarta qua dicitur. Pa-
nem nostrum cotidianum da nobis hodie. Quinta qᷓua
dicitur. Dimitte nobis debita nostra s.icut ⁊et. n.os d.imittimus d.ebitoribus nostris.
Sexta qua dicitur. Ne nos inducas in temptati-
onem. Septima qua dicitur. Libera nos a malo.
20 ¶Postea tercio loco secuntur 7. dona.vii. dona spciritus sancti.
primum spciritus timoris domini. Secundum spiritus
pietatis. Tercium spciritus scientię. Quartum spciritus
fortitudinis. Quintum spciritus consilii. Sextum
spciritus intellectus. Septimum spciritus sapientię.
25 ¶Deinde quarto loco succedunt 7 vͥirtutes.vii. uirtutes. Pͥrima
pauꝑpertas spciritus .id est. humilitas. Secunda mansue-
tudo siue benignitas. Tercia compunctio siue
dolor. Quarta esuries iusticię siue desiderium
bonum. Quinta misericordia. Sexta cordis mundi-
30 cia. Septima pax. 7 beatitudines¶Nouissime quinto loco dispo-
nuntur .vii. beatitudines. Prima regnum cęloꝝrum.
Secunda possessio terrę uiuentium. Tercia con-
solatio. Quarta iusticię sacietas. Quinta misericordia.
Sexta uisio dei. Septima filiatio dei. ¶Hec ita
35 ⸫primo loco distingue⸵ ut intelligas ipsa uicia
quasi quosdam animę languores. siue uulnera
interioris hominis. Ipsum uero hominem
quasi egrotum. Medicum deum. Dona sancti
spciritus antidotum. Virtutes sanitatem. Beati-
40 tudines felicitatis gaudium. Sunt ergo sep-
tem uicia capitalia siue principalia &et ex his
uniuersa mala oriuntur. Hii sunt fontes abyssi
btenebrose. de quibꝫus flumina babilonis exeunt.
&et in omnem terram diducta. stillicidia iniqui-
45 tatis diffundunt. De quibꝫus fluminibꝫus psalmi-
sta in ꝑpersona populi fidelis cecinit dicens. Suꝑper
flumina babilonis illic sedimus &et fleuimus.
dum recordaremur syon. In salicibꝫus in medio
eiꝰus .s.uspendimus o.rgana n.ostra. De viciisDe his .vii. uiciis uastatoribꝫus &et uni-
50 uersam nat᷑ure integritatem corrumpentibꝫus si-
mulq;ue malorum omnium gẹ̾ermina ꝓproducenti-
bus. quantum ad presens negotium explican-
dum sufficere putamus. loquemur. ¶Septem
ergo sunt. &et ex his tria hominem expoliant.
55 Quartum expoliatum flagellat. Quintum fla-
gellatum eicit. Sextum eiectum seducit.
Septimum seductum seruituti subicit. Su-
ꝑperbia enim aufert homini deum. Inuidia aufert
ei proximum. Ira aufert ei seipsum. Tristicia
60 spoliatum flagellat. Auaricia flagellatum eicit.
Gula eiectum seducit. Luxuria seductum serui-
tuti subicit. Nunc reuertentes singula ꝑper ordinem
explanemus. Diximus quoͦd suꝑperbia aufert ho-
mini deum. .1.Suꝑperbia namq;ue est amor proprię
65 excellentię. quando mens bonum quod habet
singulariter diligit .id est. sine eo a quo bonum ac-
cepit. O pestifera suꝑperbia quid agis? Cur sua-
des riuulo ut se a fonte diuidat? Cur suades
radio ut se a sole auertat? Cur nisi ut &et ille
70 dum infundi desinit arescat. &et iste dum ab-
illuminante [se]se auertitur tenebrosꝰus fiat. uterq;ue
uero dum accipere cessat id quoͦd necdum habet.
continuo illud eciam quod habet amittat. Hoc pro-
fecto tu agis cum doces donum extra datorem
75 diligere ut qui partem boni quoͦd ab illo datum ∻est
ꝑperuerse sͥibi uendicat. totum bonum quod in-
illo est amittat. Sicq;ue fiat ut nec id quoͦd habet uti-
liter habere possit. dum illud in eo a quo habet non-
diligit. ⸫Sicut enim omne bonum ueraciter
80 a deo est. ita nullum bonum extᷓra deum utiliter
haberi potest. Immo uero ꝑper hoc idipsum quoͦd
habetur amittitur. quod in eo &et cum eo a quo
habetur non amatur. Nam quicumq;ue non nouit
nisi hoc quoͦd habet bonum in semetipso diligere.
211r
85 anecesse est ut dum in altero bonum quod non habet
aspexerit⸵ tanto amarius sua eum imꝑperfectio
torqueat⸵ quanto eum in quo omne bonum con-
sistit non amat. Et idcirco suꝑperbiam semꝑper inui-
dia sequitur. 2quia qui illic amorem non figit uͥbi
90 omne bonum est quantum de suo ꝑperuerse ex-
tollitur. tanto grauius de bono alieno torquet᷑ur.
Sua igͥitur elationi iustissime pena deputata est
ipsa quam de se gignit inuidia. quę quia com-
mune omnium bonum diligere noluit⸵ recte
95 nunc boni alieni liuore tabescit. Quam ꝓprofecto
aliene felicitatis successus non ureret. si illum
in quo omne bonum est ꝑper amorem possideret.
⸫Nec enim alienum a se iudicaret bonum al-
terius. si suum ibi diligeret. ubi &et suum &et al-
100 terius bonum simul possideret. Nunc ergͦo quanᷓtum
se ꝑper elationem contra creatorem extollit. tantum
ꝑper liuorem sub proximo cadit. &et qua⟨n⟩tum ibi
fallaciter erigitur. tantum hic ueraciter pre-
cipitatur. Sꝫed neq;ue hic sistere potest semel cepta
105 corruptio. Mox enim ut de suꝑperbia inuidia
nata fuerit⸵ iram ipsa de se parit. 3Quia miser
animus propterea iam sͥibi ipsi de sua imꝑperfec-
tione i[t?]rascitur. ⸫quia de bono alterius ꝑper carita-
tem non letatur. Atq;ue ideo id eciam quod habet. sͥibi
110 displicere incipit quoniam in alio id quod habere
non potest agnoscit. Qui ergͦo ꝑper caritatem in deo
totum habere potuit. id eciam quod ꝑper elationem
extra deum habere conabatur ꝑper inuidiam ⁊et iram
amittit. quia postquam ꝑper suꝑperbiam deum amit-
115 tit⸵ ꝑper inuidiam ꝑperdit proximum. &et ꝑper iram se-
metipsum. Quia igͥitur omnibꝫus amissis nichil suꝑper
est unde gaudeat infelix conscientia ꝑper tristiciam
in semetipsa colliditur. &et quę de alieno bono pie
letari noluit⸵ de suo malo iuste cruciatur. Post
120 suꝑperbiam ergo &et inuidiam &et iram que hominem
spoliant continuo tristicia 4sequitur quę nu-
datum flagellat. .5.Cui deinde succedit auaricia
quę flagellatum eicit. quia interno gaudio
amisso⸵ foris consolationem querere compellit.
125 56Postea accedit gula quę eiectum seducit⸵ qꝛuia
animum ext̾erioribꝫus inhiantem hoc uitium inpͥrimis
bquasi e uicino temptans ꝑper ipsum naturalem ap-
petitum ad excessum illicit. 7Postremo suꝑperuenit
luxuria. quę seductum uiolenter seruituti
130 subicit. quia postquam caro ꝑper crapulam inflam-
mata est ardorem libidinis suꝑperuenientem
emollitus atq;ue eneruiter resolutus animus
uincere non potest. Seruit igͥitur seuissime domi-
nationi mens turpiter subacta. ⁊et nisi exorata
135 subueniat saluatoris pietas non erit iam unde cap-
tiuo seruienti amissa restituatur libertas.
de peticionibꝫus⸝¶Sequuntur itaq;ue .vii. peticiones contra .vii.
uicia quibꝫus ille oratur ut subueniat. qui nos
&et orare docuit. &et quotd orantibꝫus spiritum bonum
140 ad sananda uulnera nostra &et ad soluendum iu-
gum captiuitatis nostre daturus esset reꝓpromisit.
Sꝫed nos antequam ad explanationem harum
ueniamus prius uolumus alia adhuc simi-
litudine demonstrare quantam in nobis cor-
145 ruptionem supradicta uitia generent. ut quanᷓto
ꝑpericulosior languor ostenditur⸵ tanto magis
necessaria medicina comꝓprobetur. ⸫ꝐPer suꝑperbiam
igͥitur cor inflatur. ꝑper inuidiam arescit. ꝑper iram
crepat. ꝑper tristiciam conteritur. &et quasi in-
150 puluerem redigitur. ꝑper auariciam disꝑpergitur.
ꝑper gulam inficitur &et quasi humectatur⟨.⟩ per-
luxuriam conculcatur &et in lutum redigitur.
ita ut iam miser dicere possit. Infixus sum
in limo ꝓprofundi &et non est substantia. Veni in-
155 altitudine maris &et tempestas demersit me.
Cumq;ue huic limo ꝓprofundi animus fu̾erit infixꝰus.
&et luto coinquinationis &et inmunditię obuo-
lutus⸵ euelli nequaquam potest nisi ad illum
clamet &et eius auxilium postulet. de quo psal-
160 mista loquitur dicens. Expectans expectaui
dominum &et intendit michi. Et exaudiuit
preces meas .⁊et. e.duxit d.e lacu m.iserie ⁊et. d.e luto fecis. Propterea ergo
ipse nos orare docuit⸵ ut totum bonum nostrum
ab ipso sit ut &et quod petimus &et quoͦd petentes
165 accipimus eius donum non nostrum meritum
esse intelligamus. .1.Prima ergͦo peticio contra
suꝑperbiam est. qꝫueͣua deo dicimꝰus. Sanctificetur nomen
tuum. Hoc enim petimus ut det nobis timere
211v
a&et uenerar
i nomen suum⸵ quatinus ei ꝑper humili-
170 tatem subiecti simus. qui ꝑper suꝑperbiam rebelles
&et contumaces extitimus. Huic peticioni datur
donum spciritus timoris domini. ut ille ad cor ue-
niens 1uirtutem in eo creet humilitatis que
suꝑperbię morbum sanet. quatinus ad regnum
175 cęlorum quoͦd angelus suꝑperbꝫus ꝑper elationem ꝑperdidit.
homo humilis ꝑperuenire possit. .2.Secunda peticio est
contra inuidiam. qua dicitur. adueniat regnum
tuum. Regnum siquidem dei est salus homi-
num. quia tunc deus in hominibꝫus regnare di-
180 citur. quando ipsi homines deo subiciuntur.
&et modo ei adherendo ꝑper fidem. ⁊et post inherendo
ꝑper speciem. Quid ergͦo petit ut regnum dei adueniat.
ille ꝓprofecto salutem querit hominum. Ac per-
hoc dum pro communi omnium salute postu-
185 lat. liuoris uicium se reprobare demonstrat.
Huic peticioni datur spciritus pietatis. ut ipse ad cor
ueniens ad benignitatem illud accendat. qᷓuatinꝰus
ad eandem homo ęterne hereditatis possessionem
ad quam alios ꝑperuenire cupit ipse ꝑperueniat. .3.Ter-
190 cia peticio est contra iram qua dicitur. Fiat uo-
luntas tua sicut .i.n c.elo &et. i.n terra. Non enim uult con-
tendere qui dicit. Fiat .u.oluntas tua. sꝫed sͥibi placere indicat
quicquid uoluntas dei siue in se siue i̅n aliis ẜsecundum
arbitrium sue dignationis dispensat. Huic
195 ergͦo peticioni datur spciritus scientię. ut ipse ad cor
ueniens erudiat uillud &et salubriter compun-
gat. ut sciat homo malum quod patitur ex-
sua culpa ꝓprouenire⸵ si quid autem boni ha-
buerit ex misericordia dei procedere ac ꝑper hoc discat
200 siue in malis quę sustinet. siue in bonis quę
non habet contra creatorem non irasci. sꝫed ꝑper omnia
patientiam exhibere. Optime ergͦo ꝑper compuncti-
onem cordis quę spiritu scientię oꝑperante interius
ex humilitate nascitur. ira &et indignatio animi
205 mitigatur. quia e conuerso stultum ira in-
terficit. quando in aduersis ꝑper impatientię
uicium agitatus atq;ue cecatus uel malum
quoͦd patitur se meruisse uel bonum quoͦd habet
ꝑper graciam accepisse non agnoscit. Hanc autem
210 uirtutem .id est. compunctionem siue dolorem
bpremium consolationis sequitur. ut qui se-
hic sponte coram deo ꝑper lamenta affligit⸵ illic
uerum gaudium &et leticiam inuenire mereat᷑ur.
4Quarta peticio est contra tristiciam qua dicit᷑ur.
215 Panem nostrum cotidianum .d.a n.obis hodie. Tristicia
⸫namq;ue tedium est animi cum merore quando
mens quodammodoͦ tabefacta &et uitio suo amari-
cata interna bona non appetit⸵ atq;ue omni ui-
gore emortuo nullo spiritualis refectionis desiderio
220 hilarescit. Propterea ad sanandum hoc uicium
deprecari nos oportet misericordiam domini. ut
ipse solita pietate animę tedio suo languenti
interne refectionis pabulum admoueat. ut quoͦd
ipsa absens nescit appetere. gustu presentis
225 ammonita incipiat amare. Datur ergͦo huic peti-
cioni spciritus fortitudinis ut fatiscentem animam
erigat⸵ quatinus illa pristini uigoris uͥirtute
recepta a defectu sui tedii ad desiderium int̾erni
saporis conualescat. Creat ergͦo spciritus fortitudinis
230 in corde famem iusticie ut dum hic ꝑper desiderium
pietatis fortiter accenditur. illic ꝓpro premio ple-
nam beatitudinis sacietatem consequatur.
.5.Quinta peticio est contra auariciam. qua dicitur.
Dimitte nobis debita nostra .s.icut ⁊et. n.os d.imittimus d.ebitoribus nostris.
235 Iustum enim est ut in reddendo debito non
debeat esse anxius qui in exigendo nolu̾erit esse
auarus. Atq;ue ideo cum a nobis ꝑper dei graciam
uicium auaricię tollitur⸵ qualiter a nostro debito
absolui debeamus ex ꝓproposita salutis conditi-
240 one donatur. Huic ergͦo petitioni datur spciritus consilii
qui doceat nos in hoc seculo libenter peccan-
tibꝫus in nos misericordiam impendere quatinus in-
futuro cum ꝓpro peccatis nostris racionem reddit᷑uri sumꝰus
mereamur misericordiam inuenire. .6.Sexta peticio est
245 contra gulamregulam qua dicitur. Ne nos inducas
[i?]̅n.id est. tempt̾ationem. induci ꝑpermittas in .temptationem. Hec est tempta-
tio qua nos illecebra carnis sepe ꝑper naturalem
appetitum ad excessum trahere nititur⸵ &et la-
tenter uoluptatem subicit. dum manifeste
250 nobis de necessitate blanditur. ⸫In quam ꝓprofecto
temptationem tunc nequaqᷓuam inducimur
si sic studemus secundum mensuram necessitatis
nature
212r
anaturę subsidium impendere. ut tamen semꝑper
meminerimus appetitum ab illecebra uolup-
255 tatis cohercere. Quod ut implere ualeamus⸵
datur nobis petentibꝫus spciritus intelligentie. ut in-
terna refectio uerbi dei appetitum ext̾eriorem
cohibeat. ⁊et mentem spiritali cibo roboratam nec
ualeat corporalis egestas frangere. nec carnis
260 uoluptas suꝑperare. Propterea namq;ue ⁊et ipse dominus
temptatori suo dum esurienti sͥibi fraudulentam
de ext̾erioris panis refectione suggestionem face-
ret⸵ respondit dicens. Non in solo pane uiuit homo.
sꝫed in .o.mni u.erbo q.uod p.rocedit ab. o.re dei. ut aꝑperte demonstraret.
265 ⁘quia cum mens illo interius pane reficitur.
non magnoꝑpere curat si foris ad tempus famem
carnis patiatur. Datur ergͦo contra gulam spciritus
intelligentię. sꝫed ille ad cor ueniens emundat
illud atq;ue purificat. &et illum interiorem ocu-
270 lum cognitione uerbi dei quasi quodam col-
lirio sanans eo usq;ue luminosum atq;ue serenum
efficit⸵ ut ad ipsam eciam deitatis claritatem
contemplandam ꝑperspicax fiat. Contra uicium
igͥitur gulę remedium opponitur spciritus intelli-
275 gentię. Ex spiritu autem intelligentię. mundi-
cia cordis nascitur. Mundicia uero cordis.
uisionem dei ꝓpromeretur. Sicut scͥriptum est. Beati
mundo corde. q.uoniam i.psi d.eum u.idebunt. .7.Septima peticio est contᷓra
luxuriam. qua dicitur. Libera nos a malo. Conueni-
280 enter sane seruus libertatem petit. ⁊et iccirco
huic petitioni datur spciritus sapientię qui amissam
captiuo libertatem restituat &et iugum inique
dominationis quod suis uiribꝫus ille non ualuit
ꝑper graciam adiutus euadat. Sapientia namq;ue a-
285 sapore dicitur. cum mens gustu internę dulce-
dinis tacta totam se ꝑper desiderium intus colli-
git. nec foris iam eneruit̾er in carnis uoluptate
dissoluit᷑ur. quia totum intus possidet in quo de-
lectatur. Congrue igͥitur contra ext̾eriorem uolupta-
290 tem int̾erior dulcedo opponitur ut quanto illa
plus sapere &et plac̾ere inceꝑperit⸵ tanto liberiꝰus atq;ue
libentius ista contempnatur. tandemq;ue in semet-
⸫ipsa mens pacificata dum nichil est quoͦd foris ap-
petat. tota ꝑper amorem intus requiescat. Spciritus ergͦo
295 bsapientię cor sua dulcedine tangens &et foris
concupiscentię ardorem temꝑperat. &et sopita con-
cupiscentia intus pacem creat. quatinus dum
mens tota ad int̾ernum gaudium colligitur.
plene ac ꝑperfecte homo ad imaginem dei refor-
300 metur sicut scͥriptum est. Beati pacifici. quoniam ipsi
.f.ilii d.ei u.ocabuntur. Ecce frater peticionem tuam non qualit̾er de-
bui. sꝫed qualiter interim potui adimpleui.
Accipe munusculum. de .v. septenis quod
postulasti. &et cum illud respexeris⸵ memento
305 mei. Gracia dei sit tecum. Amen⟨.⟩ finis